All posts by : admin

บทความที่นำเสนอโดย รัศมี ชูทรงเดช จากภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร ซึ่งมีวัตถุประสงค์หลัก 3 ประการคือ การประเมินสถานภาพงานวิจัยโบราณคดีสมัยไพลสโตซีนในประเทศไทย, การสำรวจสถานภาพขององค์ความรู้ปัจจุบัน, และ การวิเคราะห์ปัญหาและข้อจำกัดของการค้นคว้าวิจัย ในช่วงเวลากว่าหลายทศวรรษที่ผ่านมา การศึกษาโบราณคดีในประเทศไทยในช่วงยุคไพลสโตซีน (Pleistocene epoch) หรือยุคน้ำแข็ง (Ice age) เริ่มต้นจากการค้นพบซากบรรพชีวินของโฮโม อีเรคตัสในจีนและอินโดนีเซีย ซึ่งนำไปสู่สมมติฐานว่าประเทศไทยซึ่งเป็นดินแดนที่อยู่ระหว่างสองประเทศนี้ อาจเป็นแหล่งที่พบร่องรอยของบรรพบุรุษของมนุษย์เช่นกัน เนื่องจากภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เป็นโซนร้อนที่ไม่มีน้ำแข็งและเหมาะจะเป็นที่พักพิงของผู้คนและสัตว์ในช่วงยุคน้ำแข็งปัจจุบันมีหลักฐานบ่งชี้ว่าอาจมีคนอาศัยอยู่ในประเทศไทยตั้งแต่ประมาณ 800,000-600,000 ปีมาแล้ว โดยพบเครื่องมือหินกะเทาะ. พบหลักฐานซากบรรพชีวินของสายพันธุ์บรรพบุรุษคนเพียง 1 ซี่ (ฟันกรามน้อย) อายุประมาณ 180,000 ปี. ในสมัยไพลสโตซีนตอนปลาย (43,000-10,600 ปีมาแล้ว)

การศึกษาและทดสอบแบบจำลองการจัดระเบียบการเคลื่อนที่ของกลุ่มนักล่าสัตว์เก็บของป่าในสภาพแวดล้อมเขตร้อนตามฤดูกาล โดยเฉพาะอย่างยิ่งว่ากลยุทธ์การเคลื่อนที่เหล่านี้ส่งผลต่อการยังชีพและการตั้งถิ่นฐาน งานวิจัยนี้ช่วยให้เข้าใจความหลากหลายของระบบวัฒนธรรมยุคไพลสโตซีนตอนปลายและหลังไพลสโตซีนในสภาพแวดล้อมเขตร้อน โดยเฉพาะในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งมักจะถูกมองว่าเป็นผลมาจากการเข้าอยู่อาศัยต่อเนื่องโดย “วัฒนธรรม” ที่แตกต่างกัน เช่น “โฮบิเนียน”

เอกสารนี้เป็นการสังเคราะห์และทบทวนสถานะปัจจุบันของงานวิจัยโบราณคดีในยุคหลังไพลสโตซีนของประเทศไทย โดยผู้เขียนนำเสนอ “มุมมองทางมานุษยวิทยา”เพื่อทำความเข้าใจและอธิบายกระบวนการทางวัฒนธรรมในอดีต

ประเด็นสำคัญในเอกสารประกอบด้วย
• สถานะของโบราณคดีไทย: แม้ว่าโบราณคดีไทยจะยังค่อนข้างใหม่เมื่อเทียบกับโบราณคดีในยุโรปหรืออเมริกาเหนือ และนักโบราณคดีทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติได้ให้ข้อมูลเชิงประจักษ์ใหม่ๆ ในหลายด้านตลอดสามทศวรรษที่ผ่านมา แต่โบราณคดีไทยและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ยังคงไม่ค่อยมีการรับรู้ในระดับนานาชาติ
• ขอบเขตงานวิจัย: ครอบคลุมการเปลี่ยนผ่านจากยุคไพลสโตซีนตอนปลายสู่โฮโลซีนตอนต้น การพัฒนาการเกษตร โลหะวิทยายุคแรก การแลกเปลี่ยนในยุคก่อนประวัติศาสตร์ การพัฒนาสังคมที่ซับซ้อน การก่อร่างสร้างรัฐ และชาติพันธุ์นิเวศวิทยาและชาติพันธุ์โบราณคดี นอกจากนี้ยังมีการพัฒนาเทคนิคการวิเคราะห์ต่างๆ เช่น การวิเคราะห์สัตว์ เรณู พืช และกระดูกมนุษย์

“From (different) Horizons of Rockshelter: Breaking through the lines of archaeological methods, phases in anthropology, and myth in arts” โดย Dr Rasmi Shoocongdej จากภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร กรุงเทพฯ 10200

โครงการนี้มีระยะเวลาดำเนินการตั้งแต่เดือนธันวาคม 2550 ถึงเดือนสิงหาคม 2551 โดยมีวัตถุประสงค์และที่มาของโครงการดังนี้:

• วัตถุประสงค์หลัก:
  • เพื่ออนุรักษ์มรดกทางโบราณคดีในพื้นที่สูงปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน โดยใช้ทัศนศิลป์เป็นเครื่องมือเชิงแนวคิดเพื่อเชื่อมโยงอดีต ปัจจุบัน และอนาคต
  • เพื่อสร้างการมีส่วนร่วมจากกลุ่มคนหลากหลาย รวมถึงชนเผ่าพื้นเมือง นักโบราณคดี นักมานุษยวิทยา นักวิทยาศาสตร์ ศิลปิน นักประวัติศาสตร์ศิลป์ นักวิจารณ์ศิลป์ และประชาชนทั่วไป
  • มีเป้าหมายเพื่อทำลายขีดจำกัดของวัฒนธรรม เชื้อชาติ และสาขาวิชาการที่แตกต่างกัน
• ความเป็นมาของโครงการ:
  • ระหว่างปี 2549-2551 โครงการได้รับทุนสนับสนุนจาก US Ambassador’s Fund for Cultural Preservation 2006 เพื่อจัดการและอนุรักษ์แหล่งโบราณคดีที่สำคัญคือ ถ้ำลอดและเพิงผาบ้านไร่ ในพื้นที่สูงปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน ทางภาคตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศไทย
  • วัตถุประสงค์ของการจัดการคือเพื่อปกป้องและอนุรักษ์แหล่งโบราณคดี และพัฒนาพื้นที่เพื่อให้ชุมชนท้องถิ่น ประชาชนทั่วไป นักเรียน และนักวิชาการ ได้เรียนรู้และชื่นชมมรดกอันล้ำค่าของปางมะผ้า โครงการนี้สิ้นสุดลงในเดือนกุมภาพันธ์ 2551
  • เพื่อประกันการคุ้มครองแหล่งโบราณคดีในระยะยาว จึงมีความจำเป็นเร่งด่วนในการสร้างความเชื่อมโยงที่แข็งแกร่งระหว่างคนในท้องถิ่นกับมรดกทางโบราณคดีของภูมิภาค
  • ทัศนศิลป์ถูกมองว่าเป็นเครื่องมือเชิงแนวคิดที่มีประสิทธิภาพในการเชื่อมโยงอดีต ปัจจุบัน และอนาคต
  • โครงการศิลปะ (รวมถึงเวิร์คช็อปชุมชน ศิลปะเด็ก และการถ่ายภาพ) จึงเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการขยายงานที่เริ่มต้นในโครงการบริหารจัดการแหล่ง ซึ่งได้สิ้นสุดลงไปแล้ว
  • โครงการนี้เป็นโครงการแบบบูรณาการที่เน้นกระบวนการ โดยออกแบบมาเพื่อให้บริการทั้งชุมชนวิชาการและกลุ่มชาติพันธุ์ เพื่อทำลายกำแพงวัฒนธรรมระหว่างท้องถิ่นกับสากล/ชนกลุ่มน้อยกับชนส่วนใหญ่/ชุมชนวิชาการกับชุมชนที่มีการศึกษาน้อย
  • ได้รับทุนสนับสนุนบางส่วนสำหรับโครงการศิลปะจากสถานทูตสหรัฐอเมริกาประจำประเทศไทย (4 ธันวาคม 2550 – 31 กันยายน 2551)
  • กิจกรรมแบ่งออกเป็นสองระยะ: ระยะที่ 1 คือกิจกรรมในหมู่บ้านบ้านไร่และถ้ำลอด พื้นที่สูงปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน (1 ตุลาคม 2550 – 1 มีนาคม 2551) และระยะที่ 2 คือกิจกรรมในกรุงเทพฯ ที่หอศิลปแห่งชาติ (13-30 มิถุนายน 2551)